Zdrowie

muzykoterapiaTermin „Muzykoterapia” pojawił się w literaturze dopiero koło 1950 roku. Pochodzi od słów: miusica (łac.) sztuka, śpiew i gra na instrumentach oraz od: therapeuein (gr.) ogólnie leczenie. Muzykoterapia akompaniowała kulturze w ciągu wieków w takich samych formach i regularnych odstępach czasu.

 

 

Można wymienić pięć cech charakterystycznych, które po dziś dzień cechują idee muzykoterapii:

1) kosmiczne lub boskie pochodzenie (według religii oraz filozofów);
2) harmonia (takt, porządek);
3) zdolność przenikania, sugestii, okrywania;
4) zewnętrzność w stosunku do osoby;
5) efekty terapeutyczne.

W historii zauważyć można dwa pierwowzory seansów muzykoterapii, które występowały na odmiennych kontynentach i w różnych wiekach mianowicie: Katharsis (muzyka oczyszczająca) Muzyka uspokajająca.

Muzyka oczyszczająca była wykorzystywana w leczeniu tarantulizmu (ugryzienie przez tarantulę). Choroba ta znana jest od średniowiecza i do dziś można się z nią spotkać na terenie południowych Włoch. Dolegliwości, jakie występowały to otępienie, zamknięcie się w sobie lub wręcz przeciwnie silne pobudzenie. Leczenie bazowało na słuchaniu muzyki dopóki nie ustąpiły objawy. Uważano to za jedyny sposób zakończenia stanów wywołanych przez chorobę. Zapoczątkowało to szybkiej muzyce tanecznej, który była nazywana tarantelą i wywodziła się z południa Włoch.

 

Muzyka uspokajająca, jak już wcześniej było wspomniane, istniała już za czasów Biblijnego Króla Saula, którego muzykoterapeutą był Dawid grający na cytrze. Można stwoerdzić, że kołysanki śpiewane dzieciom już mogły stanowić swoistą formę muzykoterapii, gdyż niemowlę słysząc cichą, spokojną melodią uspokaja się, przestaje płakać i często zasypia.

 

Twórca francuskiej psychiatrii Philippe Pinel w 1801 roku w pracy doktorskiej powołuję się na przykład chorego, któremu bardzo pomogła gra na skrzypcach w powrocie do zdrowia. Oficjalnie muzykoterapia zostaje rozwinięta przez Jeana-Etienne’a Esquirola w latach 1820-1880. Wprowadza on plan rehabilitacji, który sam stworzył noszący nazwę „moralne leczenie obłąkania” w paryskim szpitalu. Następnie tę metodę stosowali w praktyce lekarze zajmujący się psychiatrią: François Leuret, Ernest Dupré, Désireé-Magloire Bourneville, Marcel Nathan, itd. Muzykę wykorzystuję się w owym czasie w celu pozbycia się chorobliwych myśli, uspokojenia osób pobudzonych.

 

W następnej kolejności muzykoterapia rozpowszechnia się w centralnej Francji i dociera do Belgii, Wielkiej Brytanii i Włoch, zaś po II wojnie światowej powstawały organizacje popularyzujące rozkwit muzykoterapii takie jak: American Music Therapy Association (Maryland), Gesellschaft für Musiktherapie (Berlin), Australian Music Therapy Association (Melbourne) oraz British Socjety for Music Therapy (Londyn).

 

Rehabilitacja muzyką aktualnie przeżywa swoje odrodzenie. Wyodrębniono przeróżne kierunki jej rozrostu. Został potwierdzony pozytywny wpływ muzykoterapii we wspomaganiu, a także w leczeniu wielorakich schorzeń. Terapia muzyką znajduje zastosowanie lecznicze i terapeutyczne. W głównej mierze znana jest jako rodzaj psychoterapii, jednak coraz większe zastosowanie muzykoterapii można zaobserwować w rehabilitacji, gdzie spełnia funkcję kinezyterapii ruchowej, oddechowej lub korekty wad postawy. Należy także zauważyć wszechstronne funkcjonowanie muzykoterapii w pedagogice specjalnej, w pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo, dziećmi autystycznymi czy z rodzin patologicznych oraz w zaburzeniach zachowania. Coraz częściej muzykoterapia zostaje wykorzystywana jako rodzaj resocjalizacji więźniów czy w pracy uzależnionymi szczególnie od alkoholu i narkotyków.

 

Ostatnimi czasy muzykoterapia znajduje swoje zastosowanie przed operacjami. W Polsce sposób przygotowania do zabiegu za pomocą muzyki rozpowszechnia anestezjolog i muzykoterapeuta Maciej Kiery. Muzyka ma pomóc przygotować psychicznie pacjenta do operacji, następnie wykorzystuje się ją podczas zabiegu, natomiast w czasie rekonwalescencji sugeruje się muzykę weselszą, pogodniejszą, która pozwoli szybciej wrócić do zdrowia.

 

Terapia muzyką jest bardzo często wykorzystywana we wspomaganiu leczenia a także rehabilitacji osób, które wymagają specjalnej troski. Obszar wpływu muzykoterapii obejmuje m. in.: wspomaganie leczenia pacjentów szpitalnych o różnych schorzeniach; terapię dzieci z zaburzeniami funkcjonowania społecznego; terapię z dziećmi autystycznymi; uzupełnienie lecznictwa sanatoryjnego; formę leczenia w zakładach psychiatrycznych; psychoterapię; pracę z pacjentami o różnym stopniu upośledzenia umysłowego; pacjentów rehabilitacyjnych; zajęcia z pensjonariuszami placówek opieki społecznej; terapię osób uzależnionych od nałogów; dzieci i młodzież z wadami postawy; terapię w schorzeniach nerwicowych; działania rewalidacyjne dzieci i młodzieży; resocjalizację.

 

Współcześnie muzykoterapia ma bardzo duże znaczenie w profilaktyce i zapobieganiu występowaniu schorzeń psychicznych, w głównej mierze tych, które są skutkiem złego trybu życia i zbyt szybkim tempem.

 

Związek pomiędzy medycyną a muzyką sięga do najstarszych cywilizacji. Niektóre ludy prymitywne do dziś dodają do zabiegów leczniczych muzykę jako ważny element magii, wraz z zaklęciami, tańcami i innymi obrzędami.

 

W starożytnych Indiach i Chinach wierzono, że melodia oddziałuje na słuchacza wywołując dane reakcje emocjonalne. W Indiach sądzono, iż muzyka ma wpływ na ludzi, zwierzęta ale także na martwą naturę, może wywołać pożar, zaćmienie słońca czy deszcz. Natomiast lekarze z Chin twierdzili, że muzyka ma pozytywny wpływ w szczególności w leczeniu osób ukąszonych przez jadowite węże.

 

W Grecji Platon, Pitagoras i Arystoteles głosili teorię o leczniczych właściwościach muzyki. Pitagoras twierdził, iż muzyka jest wyrazem doskonałości kosmosu, ładu oraz harmonii i pomaga uzyskać istocie ludzkiej równowagę wewnętrzną. Platon zauważył, że muzyka wywołuje uczucia zarazem pozytywne jak i negatywne, co powinno być wykorzystywane w wychowaniu i nauczaniu. Natomiast Arystoteles stwierdził, że muzyka posiada więcej funkcji: miała zastosowanie w oczyszczaniu i leczeniu uczuć, doskonaleniu moralnemu, odpoczynkowi, kształceniu umysłu a także rozrywce i przyjemności. Kwalifikował muzykę wraz z tańcem i poezją do grupy gdzie dokonuje się katharsis. Z kolei uczeń Arystotelesa – Teofrast stosował muzykę do znieczulenia w rwie kulszowej, grając na aulosie.

 

Zdecydowany rozwój muzykoterapii miał miejsce w XVII i XVIII wieku. Autorzy owego okresu: Kircher, Craanen, Baglivi, Brendel, Albrecht, Nicolai i Roger głosili teorie i metody leczenia muzyką i nazwano je jatro-muzyką. Niestety bardzo szybko nastąpił zanik muzykoterapii, który trwał prawie jeden wiek. Muzykoterapię zastąpiła farmakoterapia, która wywoływała silne pobudzenie albo apatię i wyczerpanie.

 

Następny etap rozwoju muzykoterapii nastąpił dopiero po II wojnie światowej, czyli w drugiej połowie XX wieku, gdy pojawiają się techniki odtwarzania i nagrywania muzyki. Niektóre terapie odniosły klęskę w leczeniu psychoz oraz stanów autystycznych, dlatego muzykoterapia miała szansę na renesans zwłaszcza w leczeniu chorób psychicznych.

 

Rozkwit muzykoterapii wystąpił w dwóch kierunkach: empiryczno - klinicznej szkole amerykańskiej teoretyczno – spekulatywnej szkole szwedzkiej

Szkoła pierwsza ogranicza się do opisu zaobserwowanych działań przy użyciu muzyki różnych stylów. Muzykoterapia taka łączona jest z rozmową psychoterapeutyczną indywidualną lub grupową. Natomiast szkoła druga opiera się na psychologii głębi. Muzykoterapia przenika do najgłębszych warstw osobowości, dlatego ma stanowić centrum leczenia.

 

Obecnie zauważyć można kilka kierunków rozkwitu terapii muzyką: Analitycy twierdzą, że głównym celem terapii jest uświadomienie sobie stłumionych przeżyć i pomoc w ich odreagowaniu. Muzyka najłatwiej dociera do podświadomości, dlatego pomaga w przeżyciu rzeczywistości niedostępnej poznaniu rozumowemu.

 

Kierunek drugi pozostaje w związku z psychoterapią behawioralną. Zaburzenia w reakcjach człowieka są zachowaniami wyuczonymi i mogą być wygaszone. Kierunek komunikacyjny szczególnie zwraca uwagę na bezpośrednie przeżycie wewnętrzne. Muzyka jest niewerbalnym środkiem komunikacji z pacjentem, zwłaszcza na płaszczyźnie emocjonalnej. Zmierza się w tej terapii ku poszerzeniu doznań pacjenta. Kierunek poznawczy służy poznaniu pacjenta i wywołaniu modyfikacji w jego funkcjonowaniu. W Polsce pogląd ten reprezentuje Elżbieta Galińska z Kliniki Nerwic Instytutu Psychoneurologicznego w Warszawie.

 

W Polsce dyscyplina ta szczególnie rozwinęła się w latach siedemdziesiątych XX wieku w czasie, gdy nastąpiło otwarcie Zakładu Muzykoterapii przy Katedrze Kompozycji i Teorii Muzyki w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej we Wrocławiu.

 

Współcześnie termin muzykoterapii najbardziej trafnie formułuje Elżbieta Galińska: „Muzykoterapia to forma psychoterapii, która wykorzystuje muzykę i jej elementy jako środki stymulacji, strukturalizacji oraz ekspresji emocjonalnej i komunikacji niewerbalnej w procesie diagnozy, leczenia i rozwoju osobowości człowieka.”

 

Muzykoterapia polska skupia się w dużej mierze na badaniach. Uwzględniają one obszerny zakres problematyczny, który obejmuje m. in.: pedagogikę, socjologię, muzykę, psychologię i medycynę.

 

Jednak w szczególności są wyróżniane cztery kierunki rozwojowe:
1. psychosomatyczny (regeneracja psychiczna pacjenta oraz regulacja czynności wegetatywnych organizmu),
2. psychologiczny (wpływy emocjonalne, poznawcze, komunikacyjno – interakcyjne oraz humanistyczne),
3. psychomotoryczny (terapia zaburzeń motoryki, muzyka jako czynnik stymulujący ruch i porządkujący),
4. pedagogiczny (porównywalny do nurtu psychologicznego; muzyka czynnikiem terapeutycznym w wielu dysfunkcjach psychofizycznych młodzieży i dzieci a także kłopotach rodzaju dydaktyczno – wychowawczego)

 

W ramach tych kierunków wymieniane są główne koncepcje terapii muzyką:
1. koncepcja dr E. Galińskiej (muzyka jako środek psychoterapeutyczny w terapii nerwic, metody receptywne i aktywne),
2. koncepcja muzykoprofilaktyki M. Kieryła, zwana Mobilną Rekreacją Muzyczną,
3. koncepcja A. Janickiego (muzyka jako niewerbalny środek komunikacji na płaszczyźnie emocjonalnej z pacjentami cierpiącymi na schorzenia psychiczne),
4. koncepcja Z. Hory, A. Drozdowskiej, M. Janiszewskiego (związek ruchu ciała z ruchem w muzyce, muzyka w rehabilitacji różnych dysfunkcji narządowych)

 

Wszystkie koncepcje posiadają wspólne zasady. Przede wszystkim: podnoszenie własnej wartości poprzez samorealizację oraz akceptację swojej choroby, tworzenie stosunków personalnych, wprowadzanie wewnętrznej harmonii i ładu. Niemniej jednak największą uwagę skupia się na samym przebiegu sesji terapeutycznej.

 

Meritum procesu muzykoterapeutycznego jest indywidualne podejście do pacjenta i zastosowanie odpowiedniej dla tego przypadku techniki muzykoterapeutycznej. Wyróżnia się terapię indywidualną i grupową (ukierunkowaną i nieukierunkowaną). Pacjent w szczególności jest przygotowywany do udziału w pracy grupowej, które pełniej realizują cele terapeutyczne. Spotkania grupowe pomagają lepiej dostrzec emocje chorego, wyrażenie ich oraz pozwalają na interakcje z pozostałymi w uczestnikami.

 

Forma nieukierunkowana różni się od ukierunkowanej, ta pierwsza nie oczekuje od pacjenta szczególnie dużej aktywności w grupie czy też własnej. Natomiast druga jest jej przeciwieństwem. Tutaj angażuje się pacjentów, co pomaga w szybkim uzyskaniu pozytywnych efektów terapii wspomaga się to odpowiednio dobranym materiałem muzycznym.

 

 

Zdrowie

Wszawica w przedszkolu: jakie kroki podejmować?

W jakich miejscach może pojawić się wszawica? Okazuje się, że na tej płaszczyźnie chodzi zasadniczo o rozmaite przedszkola. Nie tylko te...

Czy szczoteczki do fluoryzacji sprawdzają się w praktyce?

Czy wiesz, jak ważna jest profilaktyka fluorkowa? Ma ona ogromne znaczenie zwłaszcza w przypadku dzieci, które są szczególnie narażone na ub...

Ciemieniucha u niemowląt

Ciemieniucha występuje nawet u ponad połowy niemowląt. Nie jest przypadłością stanowiącą poważny problem zdrowotny, ale u wielu rodziców wzbudza niepokój. Dl...

Co warto wiedzieć o koszulkach z filtrem UV?

Sezon wiosenno-letni to niewątpliwie ulubiony czas wielu osób. To właśnie w tym okresie spędzamy najwięcej czasu na świeżym powietrzu i ch...



.