Zdrowie

„Dlaczego on jeszcze nie mówi?” „Chyba za długo to trwa?”, „Powinien w tym wieku już lepiej mówić?”- takie pytania zadaje sobie coraz większa liczba rodziców dzieci w wieku przedszkolnym. Zgłaszają się do pediatrów, logopedów, dzielą  się obawami wśród członków rodziny czy znajomych, szukają pomocy i porady. I słusznie. W przypadku opóźnionego rozwoju mowy trzeba reagować szybko. Nie czekać, bo „ jeszcze ma czas” albo „ma to po wujku, też późno zaczął mówić”.

Właśnie ten brak reakcji w odpowiednim czasie, spowodowany najczęściej niewiedzą w zakresie  przyczyn i objawów, dotyczących deficytów rozwoju języka powoduje, że często dzieci te są traktowane niewłaściwie lub zbyt późno podejmuje się terapię logopedyczną.

Jest to problem, dotyczący  zwykle dzieci zarówno w normie rozwojowej, jak i z upośledzeniem umysłowym. Są to trzykrotnie częściej chłopcy niż dziewczynki. Dziecko takie mówi mało lub wcale nie mówi. Słyszy natomiast dobrze i doskonale rozumie polecenia słowne.

Jaka jest przyczyna tego zaburzenia?

Czynność mówienia jest trudniejsza niż rozumienie mowy. Wypowiedź słowna to szybkie następstwo precyzyjnych ruchów mięśni oddechowo- głosowo- artykulacyjnych. Wymawianie samogłoski trwa przeciętnie ok. 50 milisekund, więc ruchy te muszą być bardzo szybkie.Czasem zakres tych ruchów jest bardzo duży, a pozycja poszczególnych głosek różni się w sposób zdecydowany. Przejście więc od jednej głoski do następnej łączy się z dużą zmianą pozycji mięśni. Precyzja tych ruchów musi być bardzo dokładna, w przeciwnym razie wypowiadana głoska będzie miała nieprawidłową budowę akustyczną. Przypuszcza się, że mięśnie artykulacyjne w przypadku zespołu opóźnienia rozwoju mowy mielinizują się z pewnym opóźnieniem i stąd trudności w wykonywaniu szybkich i precyzyjnych ruchów. Zaburzenia i opóźnienia rozwoju mowy mogą być też konsekwencją ogniskowych uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego . Głębokość zaburzenia jest różna- od bardzo dyskretnych do bardzo ciężkich. Często zespołowi temu towarzyszy podśluzówkowy rozszczep podniebienia. Jest obserwowany również przy padaczce. Przyczyną mogą być też nieprawidłowości w budowie jamy ustnej i gardła, wady słuchu, wady zgryzu, zaburzenia emocjonalne, autyzm, mutyzm, logofobia. Dziecko, u którego zdiagnozowano opóźniony rozwój mowy powinno być pod stałą i systematyczną opieką logopedy lub foniatry.

Zadaniem opiekunów i  rodziców jest współpraca z logopedą oraz wspieranie rozwoju mowy dziecka poprzez systematyczne ćwiczenia aparatu mowy. Należy również wzmacniać u dziecka poczucie własnej wartości i modyfikować jego postawę wobec własnego defektu, redukując lęk przed mówieniem. Rozwojowi mowy sprzyja też organizowanie sytuacji, stwarzających dziecku możliwości kontaktów z rówieśnikami oraz motywowanie do podejmowania tych kontaktów. Pamiętać należy jednocześnie, że to my-  dorośli mamy być dobrym wzorem językowym – mówić wyraźnie,  poprawnie i stawiać pytania adekwatnie do możliwości dziecka. Bardzo ważne jest cierpliwe słuchanie  i dyskretne sterowanie mową, zachęcanie dziecka do mówienia, dostarczanie bodźców dźwiękowych, śpiewanie, nucenie piosenek, słuchanie bajek dźwiękowych i relaksacyjnej muzyki.

Zaburzenia rozwoju mowy u dzieci pociągają za sobą zmiany w funkcjonowaniu całego organizmu. Niedojrzały aparat wykonawczy mowy, ale prawidłowo rozwinięte ośrodki rozumienia mowy i prawidłowe czynności myślenia słownego -  dysharmonia poziomu rozwoju tych funkcji ma ogromny wpływ na rozwój innych sfer – społecznej, intelektualnej, emocjonalnej. By zapewnić dziecku harmonijny rozwój, trzeba rozpoznać takie deficyty i zastosować odpowiednie ćwiczenia wyrównujące.